وبلاگ

نگاهی به مراحل توسعه تاریخی بسیاری از شهرهای كشور مان، ما را به این واقعیت رهنمون می سازد كه هرچند توسعة شهری در آنها از نظر كمی با توسعة سطحی شهر و افزایش ساخت و سازها در كنار افزایش درآمدهای شهری همراه بوده ، لیكن از نظر كیفیت محیطی ، این توسعه با چالش های فراوانی همراه بوده است .از جمله معضلات همیشگی شهر های امروزی كشورمان، كمبود فضاهای تفریحی و گردشگری درآن است.

گردشگری بصورت مبنایی برای ایده پردازی ، تفریح و تفرج ، اشتغالزایی و كارآفرینی در آمده و در حالت مدرن تر به صورت شبكه ای به هم پیوسته از زیرساختها ی اقتصادی ، اجتماعی ، عمرانی و فرهنگی تبدیل شده است این در حالی است كه كشور پهناور ایران، با دارا بودن جاذبه های گسترده فرهنگی، میراثی و طبیعی، جزءكشورهای برتر جهان از نظر جاذبه های گردشگری محسوب گردیده و دارای توانهای بالقوه بسیاری در جهت توسعه صنعت توریسم، گردشگری و تفریح و تفرج در سطح ملی و بین المللی می باشد .

استان مازندران  با دارا بودن عرصه های بكر و طبیعی فراوان و نعمت فراوان خدادادی و آب و هوای منحصر به فرد در سطح كشور، و همجواری با دریای خزر و دامنه های البرز خود، از جمله بدیع و مفرح ترین مناطق گردشگری در سطح كشور و حتی كشورهای همجوار ایران بوده و مراجعت سالیانه میلیون ها مسافر به این استان خود گویای جایگاه رفیع این استان در نظام گردشگری كشور و میزان توجه هم میهنان به این استان و قابلیت های آن است .

سایت مورد نظر این پروژه، با استقرار درشهرستان آمل و نیز استقرار در جوار رودخانه هراز تمامی قابلیت ها و پتانسیل های خطه سرسبز مازندران، از جمله بهره مندی از آب و هوای مطلوب، سرسبزی و تراكم پوشش گیاهی، مجاورت با دریای خزر، استقبال مسافران و … برخوردار است.

1-2 کلیات

1-2-1 بیان مسـأله

پاسخگویی مناسب به نیازهای جسمی، ذهنی و روحی انسان ، از ضروریاتی است كه می باید فضاهای عمومی درقالب عملكردهای متعدد و خاص دراین جهت ساماندهی گردند . فقدان یا ضعف عملكردهای اجتماعی دراین زمینه منجر به عدم تعا لی بخشی در انسان شده و عواقب منفی آن متوجه جمع و جامعه خواهد گردید . رشد وتوسعه زندگی شهری و افزایش میزان تقاضا برای مسكن و ساختمان باعث گردیده كه ارزش كیفی محیطی بانادیده گرفتن و تخریب فضاهای با ارزش طبیعی و محیطی ، بویژه فضاهای سبز شهری همراه گردیده و عملاً فضاهای درون شهری بیشتر به عرصه تعاملات مالی و اقتصادی بدل گردند.

بشر امروزه با درك اهمیت و جایگاه فضاها و عرصه های عمومی تفریح و تفرج در زندگی روزمره و انواع كاركردهای این فضاها در میان ساختار تجمعگاه های بشری، تلاش در جهت حفظ و احیاء و بهره برداری بهی نهاز منابع موجود را در دستور برنامه ریزی ها و سیاستهای خود قرارداده است . ازسوی دیگر ، عدم توجه به رویكرداجتماعی- فرهنگی درطراحی اینگونه فضاها باعث شده كه نقش توسعه ای آن ها، جنبه فردی به خود گرفته وتعاملات اجتماعی را تضعیف نماید.

امروزه، شهرهای بزرگ كشورمان با حد و اندازه های لازم در برخورداری از فضاهای اجتماعی، بویژه در زمینه فضاهای تفریحی – تفرجی فاصله بسیاردار ند. از این رو ، كمبود و نبود این فضاها، روحیات حاكم بر شهروندان را نامتعادل و الگوی رفتاری ناموزون به بارخواهد آورد. از دیگر وجوه بارز توسعه فضاهای تفریحی و تفرجی،تأثیرات اقتصادی آن بر جامعه بهره بردار و بهره گیر است. تأثیراتی كه در زمینه ایجاد فرصتهای شغلی و نیزكسب درآمدهای ملی از طریق ایجاد مناطق تفریحی و گردشگری ملی و بین المللی حاصل می گردد، امروزه مورد توجه اكثر مدیران و مسئولان تصمیم گیر در كشورهای جهان واقع گردیده و از این رو، در دهه های اخیر با رشد و توسعه چشمگیر فضاهای گردشگری در اكثر كشورهای جهان مواجه بوده ایم.

در همین راستا، مدیران و مسئولان نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران نیز، به منظور توسعه فرهنگ گردشگری و نیز ایجاد مناطق گردشگری و تفریحی مناسب در سطح كشور ، ترتیبات و بسترهای مناسبی را فراهم آورده و در سالهای اخیر، حمایت از این بخش به طور چشمگیری افزایش یافته است. این امر، ضمن بازخوردهای مثبتی كه در حوزه های روانی – اجتماعی به همراه خواهد داشت، موجبات ایجاد بسترهای لازم درتوسعه صنعت گردشگر ی و متعاقباً كسب درآمدهای ملی از طریق توسعه صنعت توریسم خصوصاً در بعد ملی وبین المللی را فراهم خواهد ساخت. ضرورت این امر از آنجا ناشی می شود كه در حال حاضر، با كمبود بارزی در حوزه گردشگاه های بزرگ مقیاس ملی و بین المللی در سطح كشور مواجه بوده و لزوم توسعه این بخش، امری انكار ناپذیر و ضروری می نماید . از دیگر سو، ایجاد فضاهای تفریحی و تفرجی در عرصه های درون شهری ، با توجه به كمبود فضاهای مناسب بكر و خالی درسطوح درون شهری ، و نیز مشكلاتی همچون ترافیك وآلودگی های ناشی از ایجاد مسافرتهای درون شهری، امروزه، با مشكلات زیادی روبروست لذا سیاست ایجاد فضا های گردشگری و تفریحی – تفرجی در مناطق حاشیه ای شهرها و در مناطق خوش آب و هوای مستقر در دامن طبیعت، با استقبال بیشتری مواجه است.

آنچه درسالهای اخیر شاهد آن هستیم، اقبال زیاد ساكنان شهرهای بزرگ كشور ، به مسافرتهای برون شهری و روی آوردن به فضاهای تفرجی – تفریحی خارج شهر هاست. این در حالی است كه فضاهای تفریحی – فراغتی درون شهری با چنین استقبالی مواجه نیست، چرا كه شهروندان بیش از هر چیز قصد خروج از شهر را دارند نكته قابل توجه در این خصوص، تنوع اقلیمی و غنای محیط طبیعی كشور پهن آور ایران است. این قابلیت، پتانسیل های بالقوه فراوانی را در جهت توسعه اكوتوریسم و طبیعت گردی برای كشورمان رقم زده است كه با توجه

 به اقبال گسترده مردم، می تواند زیربنای توسعه ای همه جانبه را فراهم سازد كه در صورت مدیریت صحیح منابع و سرمایه، بازخوردهای مثبت آن نصیب جمع و جامعه ایران خواهد شد.

در این راستا، فضاهای سبز و فضاهای تفریحی – تفرجی طبیعی برون شهری ، كه درعرصه تعاملات انسان و طبیعت و نیز انسان با انسان، خارج ازچارچوب های ساختاری نظام مالی – اقتصادی شهر های بزرگ استقراریافته اند ، بیشتر مورد توجه است. از جمله این مناطق بسیار مورد توجه در كشورمان، می توان به خطه سرسبز شهرستان آمل اشاره كرد كه سایت مورد نظر این پروژه نیز، با استقرار در میانه این محدوده از جمله نقاط دارای پتانسیل های مشابه است. این در حالی است كه سیاست های كلان كشوری، بر اساس طرح های آمایشی ملی، ایفای نقش های تفریحی و اكوتوریستی را بر عهده اراضی شمالی كشور و استان های گیلان و مازندران نهاده و از این رو، بسیاری از كلان پتانسیل های بالقوه واقع در این خطه می بایست به سمت سیاستهای كلان مصوب و كاركردهای ایفاء كننده نقشهای تفریحی- فراغتی و اكوتوریستی سوق یابند.

این در حالیست كه موقعیت استراتژیك استان مازندران و پتانسیل های بالای آن در جذب گردشگر، باعث گردیده كه این استان به رغم سطح پایین سرمایه گذاری ها و كمبود برنامه های توسعه گردشگری در سطح استان، هرساله پذیرای مراجعان و گردشگران متعدد از نقاط مختلف كشور و حتی سایر كشورها باشد. در این میان، سایت مورد نظر این پروژه نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بدیهیست كه در صورت برنامه ریزی و طراحی مناسب، مسلماً در راستای تقویت نقش تفریحی – فراغتی و اكوتوریستی تعریف شده برای استان، با بهره گیری از مزیت های موجود، خواهد توانست در مقیاس های ملی، منطقه ای و بین المللی، به ایفاء نقش بپردازد.

استقرار عملكردها و كاربریهای مختلف در سایت پروژه، می بایست با توجه به ویژگی های محیط طبیعی و مصنوع و نیز بازخوردهای اجتماعی – فرهنگی و اقتصادی آن صورت پذیرفته و می بایست از بروز ناهنجاریهای اجتماعی و زیست محیطی در محدوده اجتناب نمود. این امر ، لزوم توجه جامع تر و كاربردی تردرخصوص توسعه های آتی سایت پروژه را آشكار ساخته و از این منظر، تهیه طرح های توسعه ای با ملاحظات كاركردی، اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی از اهم برنامه های پروژه خواهد بود تا مجموعه بتواند دربستری متقن و برنامه ریزی شده ، به پاسخگویی  نیازهای منطقه، بپردازد.

1-2-2 اهمیت موضوع تحقیق

صنعت گردشگری از دیر باز با هدف بازدید از جاذبه‌های تاریخی، طبیعی (اكوتوریسم)، زیارت، تجارت،  استفاده از خدمات درمانی و . . .  شكل گرفته و به تدریج با تكامل وسایل و فراهم شدن امكانات مناسب‌تر سفر، توسعه یافته است.

این صنعت امروزه به عنوان یكی از درآمدزاترین فعالیت‌ها، مورد توجه كلیه كشورها قرار دارد. در دوران اخیر با توجه به  توسعه شهرنشینی و رشد صنایع، آلودگی‌های محیطی افزایش یافته و باعث گردیده تقاضا برای سفر و گذران اوقات فراغت در جوامع شهری افزایش پیدا كند. جهت پاسخگویی به تقاضای سفر  روزبه‌روز شاهد رشد و گسترش تكنولوژی و فن‌آوری‌های اطلاعات و ارتباطات، خدمات، تسهیلات و تجهیزات زیر مجموعه گردشگری در جهان هستیم.

از آنجا که در بیشتر کشورهایی که جهت جذب گردشگر برنامه های بلند مدت دارند دهکده های گردشگری از استانداردهای ویژه ای برخوردار است. جهت برنامه‌ریزی بهتر وجلوگیری از بسیاری از معضلات توسعه صنعت گردشگری انجام این مطالعات ضروری است. با مطالعه بر روی دهكده‌های گردشگری و همچنین شرایط تشكیل آن ها می‌توان معیارهای لازم را بررسی كرده و این خود باعث طراحی درست دهکده گردشگری خواهد شد.

در این تحقیق با مطالعه موارد خارجی و مقایسه با نمونه های مشابه داخلی به معیارهای لازم جهت طراحی یک مجموعه تفریحی در دهكده‌های گردشگری دست یافته و با کاربرد عملی آن در نمونه موردی مورد مطالعه به ضرورت انجام این تحقیق می پردازیم.