:
صرفنظر از اهداف و کارکردهای هنری و زیباییشناسی ادبیات و آثار ادبی، آن را برای تسهیل تکامل جوامع بشری و ابزاری برای مبارزه با ناهنجاریها و کجرویهای اجتماعی دانسته و گفتهاند ادبیات «مفهومی است که هر صاحب نظری آن را بهگونهای هماهنگ با جهانبینی اجتماعی، علمی و مذهبی خویش تعبیر نموده … رسالت حقیقی آن روشنگری اذهان و تلطیف احساسات بشری و بارور ساختن امیال پاک مهرورزی و همدردی میان انسانها و به کلامی ارج نهادن به آرمانهای والای انسانیت است» (عزبدفتری،12:1363) و «اثر ادبی وقتی به وجود میآید که نویسندهای قادر باشد حقیقتی را آشکار کند و بپذیراند، یعنی حقیقت رابطهاش را با جهان» (نجفی،159:1364)، ازاینرو، کار یک نویسنده یا شاعر بیان ناگفتهها است؛ ناگفتههایی که هر کس قادر به بیان آن نیست؛ این ناگفتهها گاهی جنبهی انتقادی دارند و این انتقادات گاهی با زبان تند و صریح بیان میشود و گاهی با کنایه و ابهام که این دو بستگی به شرایط شاعر یا محیط اجتماعی او دارد، اما شاعری که به انتقاد روی میآورد، درواقع تضادها و هرجومرجهای سیاسی-اجتماعی را دستاویز و موضوع انتقادات خویش قرار میدهد و آن را شیوهای برای نوگرایی، نواندیشی و نوسازی و در کوتاه سخن، اصلاح ساختارها و رفتارهای اجتماعی میسازد. ازاینرو، آثار انتقادی غالباً زبان طنز به خود میگیرند. شاعران نوپرداز بیشتر از شاعران کلاسیک، واقعیات پیرامون خویش را مورد توجه قرار میدهند و خود را متعهد به بیان آن میدانند. قیصر امینپور به اقتضای تعهد و رسالت شاعری با بیان برخی از مسائل انتقادی به انعکاس و تصویرگری کژیها و نارساییهای موجود در جامعه خود پرداخته است و در میان شاعران معاصر از جمله کسانی است که در آثارش دیدگاههای انتقادی دارد و میتوان آنها را در چند ابعاد از جمله اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، دینی- عرفانی، مورد بررسی قرار داد و از طنز نیز برای مطرح کردن بعضی از انتقادات خود بهره برد و این پایاننامه بررسی آنها را موضوع خود قرار داده است.
2.1.سؤالهای پژوهش:
- درونمایههای انتقادات قیصر امینپور چیست؟
- آماج انتقادات قیصر امینپور چه کسانی هستند؟
3.1. پیشینه پژوهش:
اگرچه آثار زیادی دربارهی قیصر امینپور به رشتهی تحریر درآمد ولیکن از بعد انتقاد، پژوهشی بدان نپرداخته است، حال اینکه چند پژوهشی در قالب کتاب و مقاله در مورد اندیشه و سبک قیصر امینپور نوشته شده که به قرار زیر میتوان عنوان کرد:
- درگاهی، زین العابدین، آزادی در سرودههای قیصر امینپور، در این مقاله نخست نکاتی در مورد مفهوم آزادی بیان شده است و آنگاه پس از بیان انواع آزادی از جمله آزادی شخصی، فکری، اقتصادی، اجتماعی به ریشههای آن پرداخته شده است و سپس آزادی در سرودههای قیصر امینپور که جزء دغدغههای شاعر به شمار میرفت، مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش روشن شده که آزادی
- در نگاه امینپور با برداشتهای مختلفی صورت گرفته است؛ رهایی از اسارت دشمن به ویژه در بحبوحهی جنگ، رهایی نفس از تعلقات در اواخر جنگ و سالهای آغازین پس از جنگ، آزادی انسان در مفهوم اجتماعی و سالهای پس از جنگ. و در این مقاله مجموعه سرودههای امینپور با روش توصیفی- تحلیلی به ترتیب انتشار مورد بررسی قرار گرفت و سیر اندیشهی شاعر نیز نسبت به مفهوم آزادی مشخص گردید.
- ترابی، سید ضیاءالدین، نقد نخستین مجموعهی شعر قیصر امینپور، نویسنده در این نوشته به نقد و بررسی مجموعهی شعر تنفس صبح، از دیدگاه مختلف پرداخته است. ابتدا به نقد زبانی پرداخته و زبان ساده و فضای شفاف و تصاویر گویا را از ویژگیهای شعر امینپور به شمار آورده است. وی معتقد است شعرهای امینپور حرفی و روایی است تا تصویری و آنچه به شعرهایش انجام میبخشد در حقیقت نقل روایت است وی سپس به بررسی جنبههای دیگر شعری شاعر و در این مجموعه یعنی از دیدگاه عاطفی و شکل و محتوا میپردازد.
- ابوالقاسمی، مریم، بررسی جلوههای اندیشه در شعر قیصر امینپور، در این مقاله به بررسی موضوعات اجتماعی در اشعار قیصر امینپور پرداخته شده که به نظر نویسنده از برجستگی و ماهیت ویژهای برخوردار است. در این مقاله گفته شده که مجموعههای اشعار اولیهی قیصر رنگی مکتبی- مسلکی دارد و آمیخته با حماسه و عرفان و سرشار از آرمانگرایی و ظلم ستیزی است. این مقاله به جلوههای گوناگون اندیشه و تفکر در شعر قیصر امینپور مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و جنبههای شاخص ذهنی و فکری او مشخص گردید.
- ابولقاسمی، مریم، بررسی مضامین طنزآمیز در شعر قیصر امینپور، در این مقاله به بررسی مفهوم طنز و کارکردهای آن پرداخته شده است و سپس قیصر را از جمله شاعرانی معرفی کرده است که از طنز به منزلهی ابزار هنری برای بیان اندیشههای خویش و واداشتن جامعه به تأمل و اصلاح ناهنجاریهای اجتماعی بهره میگیرد. در این مقاله جلوههای طنز در اشعار قیصر امینپور در زمینههای گوناگون طبقهبندی شده است و موضوعات طنز در اشعار او که عمدتاً دربردارندهی انتقادات اجتماعی اوست مورد بررسی قرار گرفت.
- ایراننژاد، نعمت الله، صلح در اشعار قیصر امینپور، نویسنده در این کتاب به بررسی آثار برجستهی ادبی در ارتباط با میزان تأثیرگذاری آنان بر مخاطبان هم در دیدگاه سنتی و هم نظریههای جدید نقد ادبی، از جمله نظریهی دریافت میپردازد و سپس با مبنا قرار دادن این مطلب به طرح موضوع یعنی، صلح در اشعار قیصر امینپور میپردازد و نتیجه میگیرد که قیصر در تبیین هنری تجربههای زندگی به درک هنرمندانه رسیده است و آنها را با زبانی مخاطب پسند و ساختاری منسجم و هماهنگ بیان کرده است که برای مخاطب در همه حال از آنها التذاذ ادبی حاصل میشود. وی نکات حائز اهمیت در شعرهای قیصر امینپور را در پیوند با صلح، عشق و محبت می-داند و آنها را از خصیصهها ی ادبی این شاعر به شمار میآورد که خواننده را به سمت خلوص و اخلاص میکشاند؛ به طوری که خواننده با مثل هم ذات پنداری میکند.
- فتوحی، محمود، سه صدا، سه رنگ، سه سبک در شعر قیصر امینپور، در این مقاله، حیات شاعری شاعر به سه دورهی فعال، منفعل و انعکاسی تقسیم شده است که روحیهی انقلابی وی در هر دوره علاوه بر محتوا در عناصر صوری شعرش به ویژه در سطح واژگان، ساختهای نحوی و فرآیندهای فعلی به روشنی نمودار است و ایماژها و تصاویرها نیز در هر دوره نشان دهندهی نوع نگاه شاعر است. نویسنده معتقد است که شاعر هرچه به سوی کمال پیش میرود، نگاهش به سوی اندیشههای کلان هستی شناسانه معطوف میشود و صدای انعکاسی شاعر که بیان کنندهی انتقال او به درون خویش است میتوان از بطن این درون گرایی شنید. در نتیجه، نویسنده در این مقاله قیصر را از لحاظ بیان حساسیتهایش در مواجه با جهان و جامعهی شاعری صادق معرفی کرده که روح زمان به روشنی در شعرش بازتاب یافته است و شعر او گزارش راستین مناسبات شاعر با هستی و جامعه و تغییرات و تحولات ایدئولوژیک است.
- گرجی، مصطفی، بررسی ماهیت و مفهوم درد و رنج در اشعار قیصر امینپور، نویسنده در این مقاله پس از بررسی ابعاد مختلف درد و رنج و ماهیت مفهوم آن در نظام حاکم بر اندیشه و زبان امینپور مجموعه اشعار او در چهار بخش معنا شناسی، وجود شناسی، شأن اخلاقی درد و رنج طبقه بندی، بررسی و تحلیل نموده است. مهم ترین علل درد و رنج را در تعارض بودن تصورات بر ساختهی انسان با جهان خارج میداند. وی مهمترین عامل درد و رنج را بیشتر با گاه انسان امروزی تبیین میکند و دو عامل نا به سامانی روانی و این جایی و اکنونی را به عنوان مهمترین علل درد و رنج بر میشمارد و سپس راههای رهایی از آن را بازگشت به حق، خشوع انسان در برابر او، دل زدن به دنیای بی خیالی، سرودن، گفتن و رفتن، عاشق شدن و رسیدن به آرمان شهر میداند.
فرم در حال بارگذاری ...