وبلاگ

گام اساسی به شمار می رود، لذا در این فصل به شناخت موضوع و همچنین بیان اهمیت آن پرداخته و پس از طی مراحل تدوین اهداف و فرضیات تحقیق، به روش و ابعاد مختلف تحقیق اشاره می شود. در این پژوهش سعی بر آن است تا به مطالعه اثر تكانه های قیمت نفت بر اندازه دولت در كشورهای منتخب عضو اوپك (ایران، ونزوئلا) پرداخته شود. در این راستا با توجه به مبانی نظری موجود، پس از ارائه مدل مربوطه، با استفاده از روش خودرگرسیون برداری (VAR) به برآورد مدل و تجزیه و تحلیل نتایج می پردازیم.
1-2- اهمیت موضوع
نفت به عنوان یک کالای استراتژیک چه از بعد اقتصادی و چه سیاسی دارای نقش حائز اهمیتی است. اقتصاد جهان، به ویژه در خلال نیم قرن اخیر نوسانات قابل ملاحظه در بهای نفت را تجربه كرده است. نوسانات بهای نفت، چه در كشورهای واردكننده و چه در كشور های صادركننده این محصول بسیاری از متغیر های كلان را به طور مستقیم و یا غیرمستقیم تحت تاثیر قرار داده و با ایجاد بی ثباتی در اقتصاد این کشورها، مسئولین کشورها را با چالشی جدی مواجه کرده است. نفت علاوه بر نقش درآمدی در کشورهای صادرکننده، بر اقتصاد کشورهای واردکننده نفت نیز تأثیرگذار می باشد. نتایج مطالعاتی نظیر همیلتون (1983)، موری (1993) و براون و یوسل (2002) که بیشتر در زمینه بررسی اثرات نوسان های قیمت نفت بر متغیرهای اصلی اقتصاد کلان از جمله تولید ناخالص داخلی، اشتغال، سرمایه‏گذاری و عرضه پول در کشورهای واردکننده نفت صورت پذیرفته است، حاکی از آن است که افزایش قیمت نفت عامل بروز رکود اقتصادی در این کشورها بوده است. درحالی که کاهش قیمت نفت نقش قابل توجهی در ایجاد رونق در اقتصاد این کشورها نداشته است. اما در مورد کشورهای صادرکننده نفت، افزایش قیمت نفت از هر دو طرف، طرف تقاضا از طریق بودجه دولتی و طرف عرضه با تأثیر بر سرمایه گذاری بخش های دولتی و خصوصی سبب تحریک اقتصاد این کشورها می شود که به ‏نوبه خود تأثیرات افزایشی یا کاهشی بر رشد اقتصادی کشورهای صادرکننده نفت دارد و برآیند این دو اثر به عنوان تأثیر خالص درآمد نفتی بر اقتصاد این کشورها شناخته می شود. دركشور های صادركننده نفت، درآمد حاصل از صادرات این محصول بخش قابل ملاحظه ای از درآمد دولت، را تشكیل می دهد. در این كشورها میزان مخارج دولت مرتبط با درآمدهای نفتی است. بنابراین بنظر می رسد كه اندازه دولت در این كشورها تحت تاثیر بهای نفت در بازار های جهانی می باشد.
با توجه به مطالبی که ذکر گردید، شناخت چگونگی تأثیر تكانه های نفتی بر نوسانات اقتصادی کشورهای عضو OPEC و تأثیر این تكانه ها بر مخارج و در نتیجه اندازه دولت ضروری به نظر می‏رسد تا بدین ترتیب بتوان با ارزیابی آثار تکانه های نفتی بر عملکرد اقتصادی، راهکارها و سیاست‏های مناسبی اتخاذ کرد.
1-3- سؤالات پژوهش
تکانه های نفتی باعث افزایش اندازه دولت در کشورهای منتخب عضو اوپک (ایران، ونزوئلا) می‏شود؟
1-4- فرضیات پژوهش
فرضیه این تحقیق، به صورت زیر تعریف می شوند:

تکانه های نفتی باعث افزایش اندازه دولت در کشورهای منتخب عضو اوپک (ایران، ونزوئلا) می‏شود.
1-5- روش تحقیق
روش مورد استفاده در این تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد.
1-6- روش و ابزار گردآوری اطلاعات
در بخش مبانی نظری، روش جمع آوری داده ها به صورت کتابخانه ای می باشد و در بخش عملی نیز داده-های مربوطه از سایت های بانک مرکزی ایران، مرکز آمار ایران، اوپک و کلّیه سایت های مرتبط گردآوری شده است.
1-7- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
این مطالعه بر آن است تا به بررسی نقش تکانه های نفتی بر اندازه دولت ( ( دولت مخارج )/( داخلی ناخالص تولید )) طی سال های 1980 تا 2010 بپردازد. لذا برای این منظور، پس از تصریح مدل مناسب و جمع آوری اطلاعات، با استفاده از تکنیک های اقتصادسنجی، به تجزیه و تحلیل اطلاعات در چارچوب الگوی خودرگرسیون برداری (VAR) پرداخته می شود و جهت تخمین مدل از نرم افزارهای آماری و اقتصادسنجی استفاده خواهد شد.
1-8- تعریف واژه های تحقیق
در این قسمت به تعریف واژه هایی كه موضوع اصلی این مطالعه را تشكیل داده و یا كاربرد زیادی در این تحقیق دارند، می پردازیم.
1-8-1- تکانه نفتی
منظور از تكانه نفتی، شوک ها و یا تغییرات ناگهانی در قیمت نفت است كه ممكن است با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی جهان رخ دهد. یك تکانه نفتی می تواند هم برای كشورهای صادركننده و هم برای كشورهای واردكننده مشكلاتی را فراهم آورد (مهرآرا و میری، 1389).
1-8-2- اندازه دولت
در مطالعات مختلف تعاریف گوناگونی درباره اندازه دولت مطرح می شود؛ ولی متداول ترین آن ها عبارت است از نسبت مخارج کل دولت به تولید ناخالص داخلی (جعفری صمیمی، 1389).
1-8-3- جهانی شدن تجارت
یكی از پدیده هایی كه امروزه در حال شكل گیری است و چه بسا شكل گرفته و در عرصه های زندگی مدرن در جریان است، پدیده ای است كه از آن تحت عنوان «جهانی شدن» یا « جهانی‏سازی» یاد می شود. به دلیل وابستگی اقتصاد ایران به نفت؛ هم زمان با افزایش درآمد های نفتی دولت، درجه باز بودن و فعالیت های دولت نیز گسترش می یابد(دادگر،1386). مطالعات نشان می دهد جهانی شدن تجارت در ایران باعث رشد اندازه دولت گردیده و بیشترین توضیح دهندگی رشد اندازه دولت را در اقتصاد ایران دارد. بدین منظور برای بررسی هر گونه ارتباط جهانی شدن تجارت با دیگر متغیرها، نیازمند كمی كردن این پدیده و انتخاب شاخص مناسبی برای آن می باشیم. در بسیاری از مطالعات از معیار مجموع صادرات و واردات نسبت به تولید ناخالص داخلی استفاده می شود (رودریک، 1998) .