وبلاگ

آدمی همیشه در بستری از باورهای غیر علمی خود زیسته است و زندگی اقوام و ملت ها، از دیرباز با فرهنگ عامه عجین شده است. در طول تاریخ هم، خاصیت طبیعی ذهن بشر او را وا داشته است تا برای مجهولات و سوالات مطرح شده در ذهن خود، جوابی هر چند نادرست بیابد. ادبیات مکتوب، به عنوان یکی از منابع بازمانده ازمردم گذشته گاه خود تجلی گاه فرهنگ و آداب و رسوم و باورهای کسانی است که در آن دوره ها زیسته اند. و گاهی مطالعه آثار بازمانده ی ادبی،چنان روشنگر اخلاق و وضع  روحی جامعه عصر خویش است که هیچ کتاب تاریخ و جامعه شناسی نمی تواند چنین پرتوی به زندگانی اجتماعی آن روزگار بیفکند (محجوب، 1382: 68)

مردم عادی در زمینه های مختلف علوم رسمی مانند نجوم، طب جانوران، افسانه ها، جادوگری و … باورها و تصورات عامیانه ای نیز داشتند که مجموعه آن ها فرهنگ عامه را تشکیل می دهد و اشعار صیدی تهرانی گویای این نکته است که مردم در آن زمان با آسمان، ستارگان و اعتقادات و باورهایشان زندگی می کردند.

 

این باورها در آغاز پیدایش خود، جنبه ی آیینی و مذهبی داشته اند، بتدریج و در طول تاریخ، با تکامل مذاهب بشری، ریشه های دینی و باورها به فراموشی سپرده شد، اما رواج آن ها در میان ملت ها کاسته نشده است. عوام که قدرت درک جنبه معنی و روح تعلیمات دینی را نداشته اند، به ظاهر اعمال بسنده کرده اند. (ناصح، 1357: 519)

 

 

 

1-3- سوابق مربوط (پیشینه تحقیق)

 

 

 

درباره عناصر فرهنگ عامه در دیوان صیدی هیچ کار مستقلی انجام نشده است اما در حوزه ی عمومی فولکلور و نیز جنبه هایی از فرهنگ عامه در اشعار شاعران گوناگون، آثاری موجود است که از هر یک به فراخور استفاده شده است.

 

 

 

1-4- فرضیه های تحقیق

 

الف) با ارزیابی مواد فرهنگ عامه در دیوان صیدی تهرانی می توان انتظار داشت که به درک جامع تری از جهان بینی مردم آن عصر پی برد.

 

ب) شناخت این عناصر، می تواند درک بهتری از اشعار این شاعر را از دیدگاه جامعه شناسی، تاریخی و مردم شناسی و … در پی داشته و ما را در درک بهتر اشعار این شاعر بزرگ کمک کند.

 

ج) بررسی فرهنگ عامه در دیوان صیدی تهرانی بینش تازه ای نسبت به خاستگاه و جایگاه اساطیری این عناصر بر ما می دهد.

 

د) در دیوان صیدی تهرانی در سطح گسترده و با تنوع فراوان از فرهنگ عامه بهره گرفته شده است.

 

 

 

1-5- اهداف تحقیق

 

اهداف عمده این پژوهش به قرار زیر است:

 

الف) بررسی میزان انعکاس فولکلور در دیوان صیدی تهرانی

 

ب) شناسایی ریشه و خاستگاه برخی از این عناصر

 

ج) آشنایی با فرهنگ عامیانه عصر شاعر

 

د) کمک به درک عمیق تر و آسان تر اشعار صیدی تهرانی

 

هـ) آگاهی از نحوه ی تعامل ادب رسمی و فرهنگ عامه

 

 

 

1-6- اهمیت موضوع

 

عناصر فرهنگ عامه همواره در اشکال گوناگون در شاهکارهای ادبی راه می یابند و دستمایه ی آفرینش مضامین متنوع می گردند بازتاب گسترده ی این عناصر را در دیوان صیدی تهرانی نیز مشاهده می کنیم. با بررسی مواد فولکلور در آثار این شاعر، می توان تا حد زیادی به کیفیت فرهنگ عصر شاعر و جهان بینی مردم آن روزگار پی برد. از سوی دیگر، این امر در درک آسان تر و عمیق تر مفهوم اشعار وی کمک شایانی می کند. همچنین تحلیل و بررسی فرهنگ عامه در این اثر ادبی بسیاری از مسائل روانشناسی، جامعه شناسی، مردم شناسی و تاریخی قرن ششم را به ما می شناساند.

 

 

 

1-7- ضرورت تحقیق

 

از آن جا که فرهنگ عامه با زندگی انسان ها رابطه ی مستقیم دارد و همچنین شاعران بسیاری به این مقوله در دیوان های خود توجه داشته اند، با هدف آگاهی از نوع این باورهای مردم روزگار مؤلف از سویی و فهم بهتر و درست تر متن، تبیین آنها و کوشش در جهت یافتن بیشینه ی آن، از سویی دیگر ضرورت انجام این کار را ایجاب م