وبلاگ

مقوله زمین­لغزشLamd slide  امروزه در جهان یکی از مهمترین مسائل بشمار می­رود هر ساله نمونه­های عظیم این پدیده را می توان در رسانه­ها دید. شناخت زمین لغزش این امکان را به ما خواهد داد که عوامل پدیدآورنده آنرا شناخته و از تکرار آن چه بدست طبیعت و یا انسان و فعالیت­هایش جلوگیری کرده و یا حداقل شدت آن را بکاهیم ایران بدلیل کوهستانی بودن و دارا بودن دامنه­های گوناگون همچنین فعالیت­های عمرانی و پیامد آن دستکاری در محیط طبیعی موارد متعدد این پدیده را به خود می بیند که اهمیتش را دو چندان می کند برنامه­ریزی و مطالعه محیط­های طبیعی در جهت حفظ تعادل و پایداری محیط طبیعی بخصوص دامنه­ها و سپس انجام فعالیت­ها و پروژه­های عمرانی باید مورد توجه مسئولین و بهره برداران قرار گیرد چرا که بر هم خوردن تعادل دامنه ها منجر به کاهش پایداری آن ها و در نهایت حرکات دامنه ای یا زمین لغزش خواهد شد البته می دانیم که این پدیده مختص مناطق کوهستانی و دامنه ها بوده و می توان در این مناطق به راحتی انواع مختلف آن را مشاهده نمود اجرای روشهای کنترل کننده و پیشگیری کننده از اقدامات بسیار لازم و ضروری برای کاهش خسارات و صدمات و همینطور دوری از مناطق حساس به وقوع زمین لغزش می باشد که به کمک آن می توان مناطقی که امکان بر هم خوردن تعادل دامنه­ها و بروز خطر وجود دارد تشخیص داد این عوامل می­تواند برنامه­ریزان و تصمیم­گیران را در عرصه­های مختلفی چون مدیریت حفاظت خاک و منابع طبیعی برنامه­ریزی­های زیست­محیطی، تعیین مسیر راهها یاری نمایند. به خصوص استان گیلان با دارا بودن شرایط اقلیمی و محیطی متفاوت همواره بالاخص در طول ده سال گذشته دچار خسارات فراوان از آسیب های طبیعی گردیده و هم­چنین

 منطقه املش بعلت برنامه­ریزی­های توسعه و عمران محیطی جاده سازی، تغییر کاربری و از بین بردن جنگل و پوشش­گیاهی حرکات­دامنه ای بشدت فعال شده و چنانکه یک هدف مدون و پیگیر را بدنبال نداشته باشد با خسارات شدیدی مواجه خواهد شد.

که بر همین اساس این پایان­نامه برای ارائه راهکارها و کاهش و کنترل این پدیده در 5 فصل تدوین یافته فصل اول کلیات تحقیق، فصل دوم مبانی ادبیات تحقیق، فصل سوم مواد و روش­ها، فصل چهارم یافته­های تحقیق نتایج و فصل پنجم جمع بندی، نتایج و پیشنهادات و منابع و مآخذ

– طرح مسئله و بیان اصلی تحقیق

بنابراین منطقه مورد مطالعه بدلیل موقعیت جغرافیایی و ویژگی­های طبیعی یکی از مناطق مستعد بروز حرکات دامنه ای و توده ای از جمله لغزش ها است برای جلوگیری از بروز حرکات دامنه ای مخرب که منجر به وارد آمدن خسارات سنگین در منطقه می شود اولین کار شناخت ویژگی های زیرساختی و طبیعی منطقه است با توجه به ساختار زمین شناسی منطقه مورد که بیشتر از نوع برش های توفی و ماسه سنگ توفی هستند و میزان بارش سالیانه نسبتاً بالا در منطقه با میانگین 30 ساله 8/1270 میلیمتر استعداد بالا برای حرکات دامنه ای وارد و هم چنین استمرار بارندگی در طی چند روز که حکایت از تأثیر بسیار بالای مقدار بارندگی در هنگام رخ دادن لغزش های زمین و شیب زیاد و جنس مصالح دامنه ای تا عمق چند متری از مصالح نفوذپذیر که بتدریج بطرف اعماق میزان رس (نفوذناپذیر) افزوده می گردد این خصوصیات منجر به ایجاد زمین­لغزش­ها و حرکات دامنه ای در این منطقه شده است. لذا در این تحقیق که با عنوان بررسی حرکات دامنه­ای شرق گیلان به روش آنبالگان، سعی می شود به علت وقوع حرکات دامنه ای پرداخته شود، بااستفاده از روش آنبالگان روستای پیلدره مورد بررسی قرار گرفت، که در روش آنبالگان دارای عوامل       6 گانه ( سنگ­شناسی، ساختار زمین­شناسی، هندسه­شیب، پوشش گیاهی­و­ كاربری­زمین، ارتفاع­نسبی و          ­آب­های زیرزمینی) می باشد که آن را عوامل جامع ارزیابی مخاطره زمین لغزش می نامیم. با در نظر گرفتن این عوامل روش تهیه نقشه خطر لغزش در قلمرو زمین کامل تر می شود.

بطور کلی یخبندان به شرایطی اطلاق می گردد که در آن دمای هوا در ارتفاع 1.80 سانتی متری در سطح زمین به صفر درجه سانتی گراد و پائین تر برسد، اما از دیدگاه هواشناسی کشاورزی یخبندان به محض وقوع دماهای صفر درجه سانتی گراد و پائین تر در سطح استقرار گیاه اطلاق می گردد. وقوع یخبندان می‎تواند منجر به خسارت به بافت های گیاهی شود.

اما سرمازدگی به شرایطی اطلاق می گردد كه گیاه در نتیجه بروز دماهای زیر صفر بیولوژیکی (بسته به گونه و رقم) خسارت می بیند. صفر بیولوژیکی عبارت است از دمایی که گیاه از آن دما شروع به فعالیت می‎نماید و پروسه رشد و نمو خود را آغاز می کند. اگر دمای محیط از صفر بیولوژیکی پائین تر باشد گیاه دچار سرمازدگی می گردد و اگر تداوم دماهای زیر صفر فیزیولوژیکی ادامه یابد گیاه از بین می رود. تداوم 72 ساعت دمای زیر صفر فیزیولوژیکی برای گیاه برنج باعث از بین رفتن نشاءهای کشت شده می گردد.

کاشت واقع بینانه محصولات کشاورزی، به درک صحیح از شرایط آب و هوایی بستگی دارد. کشاورزی از جمله فعالیت های مخاطره آمیز می باشد، که نوسان های آب و هوائی بیشترین اثر را بر روی آن می گذارد، از جمله عناصر آب و هوائی مخاطره که بر روی گیاهان موثر می باشد می توان به نوسانات دمایی، یخبندان‎های و همچنین سرماهای دیر رس بهاره و زودرس پائیزه اشاره نمود، که عدم آگاهی از تاریخ های شروع و خاتمه یخبندان ها و سرمازدگی ها می تواند منجر به خسارت به محصولات کشاورزی گردد. (کریمی و درزی، 1379)

در این پزوهش بر روی دماهای ایستگاه شهرستان رشت که دمای حداقل نیز یکی از پارامترهای بسیار تاثیر گذار آن می باشد کار خواهد شد.با توجه به اینکه یخبندان وسرما زدگی(تنش سرما) در معنای لغوی و عملکرد با یکدیگر متفاوت هستند، به بررسی این دو عامل

 خواهیم پرداخت.

برخی از محققین سرمازدگی را دمایی که برای آسیب رساندن به گیاه کافی ولی برای یخبندان کافی نیست تعریف نموده اند، و پناه پور به نقل از مولیش (1967) خسارت حاصله از پایین بودن درجه حرارت در غیاب یخبندان را صدمه سرما نامیده است (پناه پور، 1384).

ایران به بدلیل موقعیت خود در عرضهای میانی و عامل ارتفاع و تاثیرات توده های مختلف هوا شاهد وقوع این پدیده ها می باشد.استان گیلان نیز در شمال ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و طبیعی به ویژه در مناطق ساحلی و جلگه ای کمتر شاهد یخبندان است، اما وقوع این پدیده و تاثیر آن در سطح منطقه ای دارای اهمیت می باشد، سرمازدگی نیز یکی از عوامل موثر بر مراحل مختلف رشد در گیاه برنج می باشد.که این اثر بر روی مرحله جوانه زنی و سبز کردن بذر و حتی سایر مراحل رشد و نموی گیاه می تواند موثر باشدکه سالانه در عرضهای جغرافیایی بالا در ایران خسارات جبران نا پذیری بر روی محصولات کشاورزی به خصوص برنج وارد می کند. . (اینترنت)

و ضرورت تحقیق

مناطق شهری به‌ویژه شهرهای بزرگ از جنبه‌های مختلف برای گردشگران جاذب و دیدنی می‌باشند اما بهترین این جاذبه‌ها شامل سه دسته عمده گنجینه‌ها، نمایشگاه‏ها و مراكز خریدوفروش بوده كه گردشگران را به‌سوی خود می‌کشند. توسعه و بهبود تجهیزات ارتباطی و اتصال شهرها با گسترش زیرساخت‌های رفت‌وآمد، روزبه‌روز بهتر می‌شود و در نتیجه با شكل گرفتن بازارهای تازه در شهرها، گردشگران به شهرها و گردشگری در مراكز شهری جذب شده و همراه با توسعه شهرها، گردشگری شهری نیز رواج می‌یابد.

شهرهایی که دارای جاذبه‌ها و تأسیسات گردشگری فراوان و غنی هستند غالباً تعداد زیادی از گردشگران را به‌سوی خود جذب می‌نمایند. هر چه میزان این جاذبه‌ها و تأسیسات بیشتر و متنوع‌تر باشد یقیناً بر ماندگاری و مدت اقامت گردشگران در شهر و درنتیجه رونق اقتصادی آن تأثیر به سزایی خواهد داشت. لاهیجان ازنظر جذابیت توریستی اهمیت زیادی دارد و سالیانه پذیرای دو میلیون گردشگر می‌باشد.

مفهوم کیفیت توریسم به توسعه پایدار مرتبط است. این شیوه به‌طور فزاینده‌ای به دو دلیل اساسی موردپذیرش واقع می‌شود. سطح بالای کیفیت توریسم ضرورتاً به معنی توریسم پرهزینه نیست بلکه به آن قسم جاذبه‌ها، امکانات و خدمات توریستی اشاره دارد که در قبال پول هزینه شده به منافع ارزشمندی بینجامد. توسعه کمی و کیفی امکانات توریستی در رقابت برای جذب توریست‌های تیزبین روشی کارآمد است. گردشگر با هر انگیزه‌ای که به شهر سفر کند نیاز به محلی برای خواب استراحت و خوراک دارد. خدمات اقامتی گردشگران شامل مجموعه‌ای از تشکیلات خوابگاهی می‌شود که امکان دارد به‌صورت استراحتگاه‌های بسیار مجلل باشد یا فقط به یک تختخواب معمولی و صبحانه ساده محدود شود. میزان تسهیلات و خدمات بازتابی از نیازها و سلیقه‌های مختلف مسافران و میزان پویایی این بازار است که می‌تواند در میزان اقامت گردشگران در شهر نیز مؤثر باشد.

برخی از شهرها فاقد زیرساخت‌های مناسب گردشگری اعم از مراکز اقامتی و پذیرایی موزه و مراکز فرهنگی هنری می‌باشد و این امر باعث کوتاه شدن دوره اقامت گردشگران در محل می‌باشد. فقدان امکانات لازم برای تفریح و گردش و سرگرم نمودن گردشگران دوره اقامت گردشگران را کوتاه می‌کند و ازنظر اقتصادی بهره‌وری بهینه رخ نخواهد داد. کمبود تنوع فضای اقامتی ازجمله مشکلات عدیده بسیاری از شهرها است.

گسترش فیزیکی شهر از یک سو و جذب جمعیت مهاجر به روستاهای حاشیه شهر و توسعه فیزیکی روستاهای مذکور به سوی شهر به مرور سبب مناسبات بیش از حد روستاهای مذکور در شهر می‌شوند. در این فرآیند عواملی همچون فاصله کم روستا تا شهر، دسترسی آسان به شهر و شبکه اصلی حمل و نقل و گسترش ارتباطات، موقعیت روستا، سیاست دولت، توسعه فیزیکی شهر، گستردگی روابط میان روستای پیرامونی با شهر، افزایش زیرساخت‌ها در حاشیه شهر، شهرگرایی روستاهای پیرامونی، وضعیت آب و هوای مطلوب، وجود استعداد رشد و توسعه داخل روستاها نیز نقش دارند. توسعه ی فضایی شهری در ایران در طی چند دهه‎ی اخیر به طور عمده به سه شکل، رشد سریع شهرها به نواحی پیرامونی و روستاهای اطراف به صورت ادغام روستا در شهر، رشد شهرها در ارتفاع و ایجاد شهرهای جدید بوده است. در

 واقع در ایران یکی از موارد مهم توسعه شهرنشینی، گسترش فیزیکی شهرها و روستاها به سوی یکدیگر است که سبب روابط بین شهر و روستا ودر برخی موارد ادغام سکونتگاه‌های روستایی در شهر می‌شود. مناسبات شهر و روستا پیامدهای مثبت و منفی زیادی در روستای مورد نظر و شهر بر جای می‌گذارد.

تاریخ شهرنشینی در کشور ما دارای پیشینه ای بسیار دیرین است. شهرهای ایران (و البته تعدادی از روستاها) به دلیل برخورداری از ویژگی هایی ممتاز معماری دارای بافت های باارزش هستند. معمولاً در بافت های شهری چند فعالیت مهم اتفاق می افتد که اصلی ترین آنان سکونت، کسب و کار، تردد و… است.  این بافت ها بنا به شرایط اقلیمی، فرهنگی، اجتماعی شکل گرفته و ویژگی هر منطقه آن ها را از هم متمایز می سازد. تغییر شکل بافت ها و اساساً شهرسازی در ایران در دوره ی صفوی اتفاق افتاد و در دوره- ی قاجار ادامه یافت.

بافت های فرسوده، بخش قابل توجهی از پهنه بسیاری از شهرهای کشورمان را تشکیل می دهند که به دلیل معضلات خاص خود از گستره حیات شهری خارج گشته و به بخش های مسأله دار شهرها تبدیل شده اند. این بافت ها علاوه بر مسائل و مشکلات کالبدی، ابعاد و کیفیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شهر و فضاهای شهری را نیز دچار تنزل نموده و حضور انسان در فضاهای شهری را با معضل روبه رو یا مختل می سازند. بنابراین، زدوده شدن خاطرات جمعی و افول حیات شهری، که به از بین رفتن سرزندگی و نشاط بافت، منجر می گردد، از عواقب افت شاخصه های کیفی در فضاهای شهری این پهنه های فرسوده محسوب می شود. اتخاد تصمیمات صحیح و انتخاب نوع مناسب و متناسبی از مداخله در این گونه بافت ها، که به ارتقاء کیفیت فضاهای شهری در این بافت ها نیز بپردازد، جهت بازگرداندن هویت و حیات شهری ضروری به نظر می رسد.

تجارب کشورهای مختلف نشان می دهد که بهسازی و مرمت بافت های شهری به طور مجزا و مستقل از بناهای تاریخی و به عنوان عنصر شهری، زنده و پویا تا جنگ جهانی دوم هیچگاه مورد توجه کنگره های مرمت قرار نگرفته بود. نخستین سمینار بین المللی که آشکارا به مرمت و حفاظت بافت های شهری توجه کرد، کنگره «گوبینو» در سال 1960 بود. تدوین کنندگان منشور جهانی آمستردام در سال های بعد(1975) خواستار اعمال تغییرات وسیعی در موازین قانونی و مقررات اجرایی شدند به نحوی که بتوانند در آشتی دادن فضاهای کالبدی قدیمی با فضای زندگی مدرن توفیق یابند.

در ایران با توجه به پیشینة تاریخی استفاده از خشت و گل در معماری ایران، پوشش خزه و گلسنگ و انواع گیاهان علفی روی بام بناهای مناطق مختلف كشور چون آذربایجان، گیلان و مازندران، بام های خانه های كوهستانی و روستاها استفاده می شده است كه نمونه بارز آن خانه های شهر تاریخی ماسوله است كه در آن بام خانه های پایین تر به عنوان حیاط خانه های بالایی عمل می كنند.

شهر ماسوله یکی از شهرهای ایران و استان گیلان می باشد که در ناحیه کوهستانی شهرستان فومن واقع شده از شمال و شمال شرق به شهرستان ماسال و توابع آن، در جنوب به ارتفاعات و نقاط ییلاقی زنجان و در غرب به ارتفاعات شهرستان خلخال محدود است، شهر ماسوله با موقعیتی که دارا است تنها از طریق یک جاده آسفالته با مرکز شهرستان ارتباط دارد. مجموعه ماسوله به گونه ای بنا شده که با توجه به شیب زیاد زمین و کم بود زمین مسطح، جواب گوی ساکنان آن باشد. شکل پلکانی و مطبق شهر که در امتداد شیب کوه رو به جنوب و در طول خطوط توپوگرافی زمین کشیده شده است، پاسخ گوی فعالیت های روز مره ی شهر ماسوله است. این شهر شامل چهار محله اصلی است که همه ی آن ها حول بازاری چهار طبقه که به منزله ی قلب شهر است، شکل گرفته اند. این امر گویای این حقیقت است که کالبد بازار و حیات اقتصادی آن اصلی ترین معیار در شکل گیری کل شهر بوده است.

بافت ماسوله از نوع بافت های دارای میراث شهری است. بافت های دارای میراث های شهری بافت هایی هستند که در برگیرنده آثار به جای مانده از گذشته و جایگزین ناپذیری هستند که می توانند در آگاهی جوامع از ارزش های فرهنگی و گذشته خود کمک کند. حفظ آن ها علاوه بر، بر انگیختن غرور ملی و ایجاد حس هویت، بر کیفیت زندگی نیز می افزاید. این آثار که به یکی از سه دوره باستان، دوره تاریخی و یا معاصر تعلق دارد، یا به ثبت آثار ملی رسیده اند و یا در لیست میراث های باارزش سازمان میراث فرهنگی و گردشگری قرار می گیرند. در نتیجه حفظ و مرمت و بهسازی این بافت ها از ارکان حفاظت آنها محسوب می شود. اما در سال های اخیر متروكه بودن مغازه ها و در نتیجه نفوذ آب های نزولی و صعودی به بام و دیوارها و هجوم حشرات وكرم های چوب خوار، در مجموع شرایطی را برای كالبد بازار ماسوله به وجود آورده بود كه بخش هائی از بام به كلی فرو ریخته و بخش های دیگر در شرف تخریب بود. این شرایط در صورت نبود مداخلات مرمتی

 طی یك سال منجر به تخریب صد در صد بام بنا و در نتیجه آسیب دیدگی كلی تمام ساختمان می شد. از آنجا كه این بخش از بازار تنها بخش دو طبقه باقی مانده از بازار قدیم ماسوله بود، حفاظت و مرمت از آن ضروری و فوری به نظر می رسید، در نتیجه برنامه حفاظتی و بهسازی بنا از همان بدو تخریب اولین بخش بام به گونه ای هماهنگ و طراحی شده ضرورت پیدا كرد.

از آن جا که مصالح به کار رفته در بافت ماسوله نیز عمدتاً از انواع خشتی، و آجر و چوب و یا آجر و آهن بدون رعایت اتصالات افقی و عمودی و فاقد استاندارد بود و به تدریج و با گذر زمان استحکام بناها کاسته شده و رو به فرسودگی میرفت. ساختمان های موجود عمدتاً قدیمی که یا فاقد رعایت استانداردهای فنی بودند به گونه ای که غیر استاندارد بودن آن ها از ظاهر ساختمان قابل تشخیص بود. ابنیه این بافت عمدتاً تاب مقاومت در مقابل زلزله ای با شدت متوسط را نداشت. در نتیجه عملیات مرمت و بهسازی این شهر تاریخی صورت پذیرفت.

در عملیات بهسازی اصل بر وفاداری به گذشته و حفظ آثار هویت بخش درآن هاست. فعالیت بهسازی با هدف استفاده از امکانات بالقوه و بالفعل موجود و تقویت جنبه های مثبت و تضعیف جنبه های منفی از طریق حمایت، مراقبت، نگهداری، حفاظت، احیاء استحکام بخشی و تعمیر صورت می پذیرد. دخالت در این بافت ها مستلزم رعایت ضوابط و مقررات ساختمان میراث فرهنگی می باشد که در شهر ماسوله نیز صورت پذیرفت.

بهسازی شهرها طبیعتاً بر توسعه فضایی_کالبدی شهر تاثیر بسزایی دارد. یكی از مهمترین مباحث شهر و شهر نشینی در ایران امروز، بررسی و تحلیل رشد و توسعه فضایی – كالبدی شهر و شهرنشینی است.

نوسازی و بهسازی یک بار برای همیشه رخ نمی دهد بلکه امری است مداوم که در نهایت می بایست به سیستمی خودجوش تبدیل شود. این امر آنی و سریع نیست بلکه فرایندی حساس و پیچیده است که نیاز به طراحی برنامه های هدفمند کوتاه مدت، میان مدت، بلند مدت دارد و برای دستیابی به ساماندهی و احیای موفقیت آمیز، به شناخت دقیق بافت قدیمی و کل سیستم شهر و نظام منطقه ای نیاز است. همچنین باید به ابعاد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی و مسائل و مشکلات بافت قدیمی شهرها توجه نمود.

این فرایند پویا و مداوم که در طی آن محدوده فیزیکی شهر و فضاهای کالبدی آن در جهات مختلف از حیث کمی افزایش و از حیث کیفی تغییر می یابد، اگر سریع و یا بی برنامه باشد به ترکیب فیزیکی مناسبی از شهر نخواهد انجامید، در نتیجه چهره، سیما و پیکره شهر را دگرگون می سازد و باعث ناکار آمدی، فرسایش فضاها و فعالیت های شهری می گردد و چهره و معنایی متفاوت را القا می کند.

از این منظر و با توجه به نقش ماسوله در عرصه فضایی استان گیلان و حوزه عملكردی آن در مقیاس بین المللی، ملی، منطقه ای، ناحیه ای و محلی و از سوی دیگر برخورداری منطقه مورد مطالعه ماسوله و حوزه پیرامونی آن از ویژگی های طبیعی_ محیطی، در این پژوهش به بررسی نقش سیاست های بهسازی شهری در تغییر و تحولات کالبدی شهر ماسوله پرداخته می شود